Бүгін ОКҚ алаңында өткен брифинг барысында Денсаулық сақтау министрі Ажар Ғиният Мемлекет басшысының тапсырмалары шеңберінде медициналық көмектің сапасы мен қолжетімділігін жақсарту, саланы қаржыландыруды жетілдіру, денсаулық сақтау ұйымдарының инфрақұрылымын, оның ішінде ауылдық жерлерде дамыту, МСАК және онкологиялық қызметті жаңғырту, денсаулық сақтауды цифрландыруды дамыту жөніндегі шаралар туралы айтты. Бұл туралы Sanur.kz ақпарат агенттігі хабарлайды.
А. Ғиният өз сөзінде бұл шараларды іске асыру халықтың орташа өмір сүру ұзақтығының 74,44 жасқа дейінгі өсуіне әсер еткенін және 2021 жылмен салыстырғанда 4,21 жылға ұлғайғанын атап өтті.
Денсаулық сақтаудың негізгі медициналық-демографиялық көрсеткіштеріне келетін болсақ, 2023 жылдың 7 айында халықтың жалпы өлім-жітімінің көрсеткіші өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда
7,4 %-ға, оның ішінде қан айналымы жүйесінің ауруларынан – 7,4 %-ға, қатерлі ісіктерден – 1,8 %-ға, тыныс алу ағзаларының ауруларынан – 4,9 %-ға, туберкулезден – 20 %-ға азайды. Нәресте өлімі 10,2 %-ға төмендеді, ана өлімі 2022 жылғы деңгейде қалды.
Медициналық көмектің бастапқы буынының позицияларын күшейту бойынша нақты қадамдар жасалды, оны ұлғайту есебінен жүзеге асыруға мүмкіндік туды – амбулаториялық деңгейдегі қаржыландыру ұлғайды, ол ДДҰ ұсынған кезде 60% жалпы көлемнің 56 %-н құрады, бұл ретте МСАК деңгейіндегі 1 тұрғынға шаққанда жан басына шаққандағы норматив 15 мың теңгеден 27 мың теңгеге дейін ұлғайды. Егер медициналық көмек көлемінде есептесек, соңғы үш жылда консультациялық-диагностикалық көмек – 7 есе, қымбат тұратын КТ қызметтерінің қолжетімділігі – 9 есе, МРТ – 6 есе өсті.
Ағымдағы жылдың 6 айында 200 млн. астам консультациялық-диагностикалық қызмет көрсетілді.
Министрдің айтуынша, медициналық көмекті ұйымдастыру бөлігінде жалпы практика дәрігеріне қабылдау кезектілігін төмендету үшін мейіргерлік қабылдау функциялары кеңейтілді. Денсаулық сақтау министрлігі 9 бағыт бойынша жалпы практика дәрігеріне алдын ала бармай-ақ арнайы мамандарды қабылдауды оңтайландырды. Онкологиялық ауруға күдікті пациенттер үшін «жасыл дәліз» бағыты бойынша 18 күн ішінде МСАК ұйымдарында зерттеп-қарау жеделдетілді. Нәтижесінде ағымдағы жылдың 6 айында қатерлі ісіктердің ерте диагностикасы 5,6 %-ға өсті. Сонымен қатар амбулаториялық-емханалық ұйымдар қызметінің сапасы мен нәтижесі үшін жалақыға қосымша ақы түрінде көтермелеу арқылы ауруларды ерте анықтау бойынша мамандарды ынталандыратын пилоттық жоба басталды.
Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша скринингтік зерттеулердің тізбесін кеңейту және қамту арқылы балалар мен ауыл тұрғындары арасында ауруларды ерте анықтау күшейтілді.
Өткен жылдан бастап МСАК деңгейінде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мақұлдаған «адамға бағдарланған» қағидаты бойынша медициналық-санитариялық алғашқы көмектің озық практикалар жобалары белсенді түрде енгізілуде. Ағымдағы жылы бұл практикалар бүкіл ел бойынша 48 емханада жүзеге асырылуда (28 қалалық және 20 аудандық деңгейде).
Тағы бір маңызды бағыт – мамандандырылған, оның ішінде жоғары технологиялық, медициналық көмек жүйесін жетілдіру, оның 80 түрі бүгінде ел халқына қолжетімді. Мұнда қан айналымы жүйесі ауруларынан болатын өлім-жітімді азайтуға қарсы күрес бірінші орында.
Жыл сайын жаңа инсульт орталықтары ашылуда, қазір олардың саны
79-ға жетті, онда биыл 30 мыңнан астам адам емделді, бұл 2022 жылдың мәнінен 7 %-ға артық. Жедел коронарлық синдром және миокард инфарктісі кезінде 44 коронарлық араласу орталығы (24 екінші деңгей және 20 үшінші деңгей) медициналық көмек көрсетеді. Ағымдағы жылы коронарлық орталықтарда 26 мыңнан астам пациент емделді, бұл 2022 жылдың ұқсас кезеңінің мәнінен 53 %-ға жоғары. Министрдің айтуынша, 2025 жылға дейін тағы 6 инсульт орталығы мен 4 коронарлық араласу орталығы ашылады.
Мемлекет басшысы алға қойған фармацевтикалық өнімнің отандық өндірісінің үлесін 50 %-ға жеткізу жөніндегі міндеттерді орындау мақсатында қазақстандық дәрілік заттардың үлесі 2019 жылдан 2023 жылға дейін екі есеге ұлғайды. Бұл осы бағыттың жоғары әлеуетін көрсетеді.
Сонымен қатар Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау үшін, сондай-ақ шетелдік қатысуымен инновациялық препараттар өндірісінің орнын анықтау бойынша бірқатар жобаларды іске асыруда Министрлік екі бағыт бойынша жұмыс жүргізуде: бұл нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру және BIGPHARMA компанияларын тарту. Қазақстан Республикасының аумағында Рош, Астра Зенека, Пфайзер, Ново Нордиск, Дженерал Электрик және т.б. сияқты шетелдік компанияларды өндіріске тарту бойынша жұмыстар жүргізілуде», – деп атап өтті А. Ғиният.
Бұдан басқа, медициналық қызметтерді қаржыландыру жүйесін жетілдіру бөлігінде медициналық көмекке ақы төлеудің бірыңғай жүйесін дамыту бойынша e-Денсаулық бірыңғай цифрлық платформасы шеңберінде қаржы ағындарын бақылаудың бірыңғай жүйесін құру бойынша жұмыс жүргізілуде.
2023 жылдың соңына дейін Министрлік медициналық көмектің түрлері бойынша қаражатты оңтайлы бөлуді, тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемінің пакетін қайта қарауды, денсаулық сақтаудағы әлеуметтік кепілдіктерді айқындауды, тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру пакеттерін нақты ажыратуды қамтамасыз ететін болады.
Денсаулық сақтауды цифрландыру бөлігінде де белгілі бір прогреске қол жеткізілді. Мәселен, өткен жылы eDensaulyq бірыңғай цифрлық платформасы іске қосылды, медициналық ұйымдар арасында клиникалық деректермен алмасу сервисі, сондай-ақ азаматтардың өз медициналық деректеріне қол жеткізуін қамтамасыз ету бойынша «eGov mobile»-да «eDensaulyq» сервисі іске қосылды, QR-код арқылы дәрілік заттарды беру бойынша бала туған кезде жеке сәйкестендіру нөмірін автоматты түрде беру бойынша пилот жобасы іске қосылды.